لارستان شهری به رنگ خاک

این‌بار در کلوت از لارستان شهری به رنگ خاک با برکه‌هایی زیبا خواهیم گفت، البته از برکه‌ها که در حقیقت همان حوض‌انبارها هستند در یاردانگ به تفصیل پرداخته شده است.

شهرستان لار یکی از شهرستان‌های بزرگ استان فارس است که در انتهای جنوب شرقی این استان و در حاشیه کوه زاگرس جنوبی قرار دارد. این شهرستان از شمال به شهرستان‌های داراب، جهرم و فیروزآباد، از جنوب و شرق به استان هرمزگان و از جنوب و غرب نیز به شهرستان‌های گراش و لامرد محدود شده است. مرکز شهرستان لار شهر لار است که در ۳۶۰ کیلومتری شهر شیراز قرار دارد.

شهر جدید لار که در کنار شهر قدیمی برپا شده است را با نام شهر بدون کوچه می‌شناسند که شامل خیابان‌هایی هم‌شکل و شطرنج گونه است که از حدود سال‌های دهه ۴۰ ساخته شده است، شهری که با زلزله مهیب ۷/۶ به مقیاس ریشتر سال ۱۳۳۹ بر روی ویرانه‌های شهر قدیم و در کنار آن ساخته شد.
بافت قدیم شهر لار با گنبد حوض‌انبارها و بازاری به قدمت تاریخ که هسته مرکزی آن را تشکیل داده است (بازار قیصریه) در کنار شهر جدیدی که ساختاری منحصر به فرد در آن رعایت شده به گونه‌ای است که سنت و مدرنیته را به خوبی درکنار هم جای داده است.

یکی از جاذبه‌های خاص در شهرستان لار، وجود حوض‌انبارهایی که است که در این خطه از کشور به نام برکه مشهور است. حوض‌انبارهایی که قدمتی تاریخی دارند و به نوعی در فرهنگ مردم این منطقه جای گرفته‌اند. منطقه‌ای که از بی آبی فراوان رنج می‌برد و آب در آن ارزش بالایی داشته و دارد. از کیلومتر‌های قبل از رسیدن به شهر، در دشت خالی و خاکی حاشیه شهر لار تعداد حوض‌انبارها از هر طرف چشم‌گیر است که نشان از فقر آبی منطقه است.

برکه‌هایی که از قلب تاریخ با معماری خاص خود هنوز هم زیر آفتاب سوزان تابستان‌های این خطه از کشورمان سایه‌سار آب مخازن خود می‌باشد. آبی که جانبخش حیات انسان‌های پرتلاش و مقاوم این منطقه است. به طور مرسوم و معمول مخزن آن‌ها از سنگ و ساروج ساخته شده و در سقف گنبد نیز از ساروج و سنگ که لایه بیرونی را برای خنکی و جذب کمتر گرمای خورشید از گچ و کاهگل استفاده می‌کرده‌اند. آب گیری برکه‌ها نیز از آب‌های سطحی جاری شده در دشت و شهر‌ها و یا رودخانه‌های فصلی بوده است.

در لارستان شهری به رنگ خاک و مناطق شهری اطراف آن، فرم ساخت برکه‌ها به سه شکل مدور، استوانه‌ای و صلیبی است. احتمالا ساخت اینگونه فرم‌ها صرفا بستگی به مکان ساخت و نوع استفاده از برکه‌ها داشته ولی به استناد برخی روایات و گفته‌ها برکه‌های مدور و صلیبی با بازوهای چهارطرف، مخصوص مسلمانان و برکه‌های استوانه‌ای و کشیده برای استفاده یهودیان ساکن منطقه بوده است.
علاوه بر آن‌ها برکه‌هایی نیز بدون سقف وجود داشته که بیشتر برای شست و شو و تامین آب چهارپایان و دام‌های اهالی بکار می‌رفته است.