از تقسیمات مناطق چهارگانه تحت حفاظت سازمان محیط زیست در سایت یاردانگ به تفصیل گفتهایم. تعاریفی از مناطقی با اسامی پارک ملی، اثر طبیعی ملی، منطقه حفاظت شده و پناهگاههای حیات وحش، که همگی دارای تعاریفی مشخص و نقش حفاظتی از آنها است. چشمه فیروزهای دیو آسیاب در دل دشت لار قرار دارد که سایت کلوت آن را بدین گونه معرفی میکند.
دشت لار یا در حقیقت پارک ملی لار در جایی قرار گرفته که بخش شمالی و شمال شرقی آن در استان مازندران و بخش جنوبی و جنوب غربی آن جزو محدوده لواسانات از شهرستان شمیران استان تهران است.
این دشت از سال ۱۳۵۴ با نام پارک ملی لار شناخته میشود و از سال ۱۳۶۱ به عنوان منطقه حفاظت شده ثبت شده و از سال ۱۳۷۰ نیز شکار و ماهیگیری در برخی از مناطق آن ممنوع اعلام میشود.
دشتی که هر بخش از آن زیباییهایی منحصر به فرد دارد، منظرهای از قله دماوند از یک سمت و در سمت دیگر دریاچه سد لار که با دشتی پر از گلهای شقایق در فصل بهار احاطه شده و زیباییهای این منطقه را دو چندان میکند.
در ارتفاعات شمالی دشت لار و در ارتفاع حدود ۳۰۰۰ متری از سطح دریا، چشمهای منحصر به فرد قرار دارد که به دلیل محل قرارگیری و نحوه خروج آب از آن، به نام چشمه دیو آسیاب مشهور شده است. چشمه دیو آسیاب در حوضچهای به قطر ۲۰ متر و عمق ۲ متر فعال بوده و به نظر میرسد که دارای دو دهانه جوشش آب میباشد که با سرریز شدنش از حوضچه خود و از طریق سنگهای تپه آهکی سازه آن به رودخانه سفید آب در زیر دست آن میریزد.

آب این چشمه از نوع بیکربنات گوگردی بوده که با نزدیک شدن به محل آن، بوی گوگرد بهترین راهنما برای رسیدن به محل چشمه و حوضچه آن است. جالب آن که با توجه به تغییرات آب و هوایی در فصلهای مختلف آب چشمه از آبی روشن تا خاکستری تغییر میکند. میتوان اینگونه دانست که سفیدی آب آن در کل مربوط به گوگردی بودن جنس آن است، آب این چشمه ترش مزه بوده و دمایش حدود ۵ تا ۱۰ درجه سانتیگراد است.
با کمی درایت متوجه میشویم که بستر و محل فعلی چشمه دیو آسیاب در طول زمان زیاد پدید آمده و بستر فعلی آن با رسوبگذاری فراوان افزایش ارتفاع داده و در حال حاضر اینگونه به نظر میرسد که بر روی یک تپه آهکی با ارتفاعی حدود ۲۰ متر قرار دارد که این تپه در حقیقت حاصل این بستر سازی در طی زمان است.
دو دهانه چشمه این دریاچه به دلیل فشار زیاد آب حاصله هنوز بسته نشده و املاح معدنی نتوانستهاند جلو فشار و در نتیجه بسته شدن آنها را بگیرند.
بهترین فصل برای دیدن این چشمه شگفت انگیز، فصل بهار است که خود به دلیل مسیر رسیدن به این مکان که در طول مسیر هیچ سایهای برای پناه از آفتاب وجود ندارد به همراه زیبایی گلهای وحشی شقایق که با چشمانتان بازی میکنند میتواند خاطرهای زیبا را در دشت لار برایتان به ارمغان آورد.
برای رسیدن به چشمه دیو آسیاب باید به دشت لار برسید. مسیر اصلی در جاده هراز است و باید به روستای پلور رسید. سمت چپ ابتدای روستا مسیر مشخصی برای رسیدن به پارک لار وجود دارد که این جاده کم عرض و شوسه شما را به ابتدای منطقه پارک ملی و حفاظت شده لار میرساند، جایی که ایستگاه محیطبانی منطقه در آنجا قرار دارد. این پاسگاه ورودی شرقی پارک ملی لار است. (علاوهبر این مسیر، دو راه دیگر هم برای رسیدن به پارک لار وجود دارد. یکی از سمت افجه میگذرد و دیگری از جاده فشم و گرمابدر رد میشود)
پس از عبور از پاسگاه محیطبانی منطقه، به سمت سدخاکی لار حدود ۲۰ کیلومتر را طی کنید تا به محل سکونت عشایر آرو برسید. ماشین خود را در این منطقه پارک کنید و از اینجا تا چشمه، پیادهروی کنید. شوربختانه با وجود ماشینهای دو دیفرانسیلی که به تازگی فراگیر شده است اغلب نه تنها با این خودروها به پای رودخانه سفید آب و تپه آهکی دریاچه میرسند، بلکه با ناآگاهی تلاش میکنند تا همین چند قدم برای پیاده رفتن و رسیدن به لب دریاچه چشمه دیوآسیاب را نیز با کمک این خودروها طی کنند که علاوه بر آسیبهای فراوانی که به خاک و بافت آن در منطقه وارد میکند هرساله شاهد چپ شدن خودروها و آسیبهای جدی انسانی نیز هستیم.
