از افعی دماوندی، لطیفی چه میدانیم؟
در منطقه حفاظت شده پارک ملی لار، گونههای نادر گیاهی و جانوری که همگی مختص این اقلیم و بعضا نیز گونههایی که مختص این پارک ملی است، دیده میشود. شاید خیلی از آنها در مناطق دیگر کشور و حتی دیگر نقاط جهان نیز یافت نشوند که از آن جمله میتوان به یک گونه منحصر به فرد مار اشاره کرد، ماری که اندمیک ایران است.
افعی دماوندی، لطیفی، ماری که از نمونههای نادر و خطرناک از گونه افعیها به شمار میرود. این مار با نام افعی لطیفی یا افعی دماوندی (Montivipera latifii)، یک گونه بوم زاد و اندمیک (Endemic) در ایران است و متاسفانه به نوعی در خطر انقراض قرار گرفته است.
این مار که از افعیهای سمی ایران محسوب میشود، به افتخار دکتر محمود لطیفی، مارشناس ایرانی که آن را معرفی و ثبت کرده است، نامگذاری شده است. افعی دماوندی زمانی دور، از گچسر تا دماوند پراکندگی زیست محیطی داشته و شوربختانه امروز فقط در پارک ملی لار یافت میشود. (در حال حاضر، تنها در ایران آن هم در دامنهی جنوبی البرز مرکزی پراکنده است)
در سالهای گذشته، با توسعه راهها و دسترسی انسان به محیطهای طبیعی و به خصوص هجوم دامداران به منطقه البرز و پارک ملی لار، محیط زیست این خزنده نادر، تقریبا از بین رفته است. به دلیل کاهش جمعیت آن در این منطقه، افعی دماوندی، لطیفی در لیست خطر انقراض قرار داده شده است. (افعی دماوندی در فهرست قرمز کمیته بقای گونههای اتحادیه جهانی حفاظت (IUCN) و همین طور در خطر انقراض طبقه بندی شده است) نیاز است تا با اقدامات حفاظتی فوری برای نجات جمعیت باقیمانده آن اقداماتی مناسب انجام پذیرد.
در سالهای اخیر بیشترین ضربه به جمعیت مار لطیفی علاوه بر موارد مطرح شده، توسط صیادان مار، صید و زندهگیری غیرقانونی آنها توسط مارگیران و فروش آنها به موسسه سرمسازی رازی و دیگر موسسات سرمسازی بوده است. (با این وجود هنوز پژوهشها بر روی سم افعی دماوندی ادامه دارد و هنوز به عنوان سمی ناشناخته، قوی و کشنده مطرح میباشد) این کاهش جمعیت، لطمه زیادی را با حذف یک شکارچی از هرم و در نتیجه به زنجیره غذایی منطقه وارد کرده و در نتیجه شاهد افزایش جمعیت موشها در پارک ملی لار و شیوع طاعون دامی در بین دامهای وارد شده به منطقه میباشیم.
افعی دماوندی با طول زیر یک متر، بدنی خاکستری با خطی قهوهای تیره در سرتاسر بدن که در مواردی دارای خالهای قهوهای روی آن میباشد. مردمک چشم در این افعی نیز به مانند دیگر افعیها عمودی میباشد.
