روستای ورسک در ۱۷۰ کیلومتری جاده تهران فیروزکوه قرار دارد و از شرق و غرب به رشته کوه البرز و از سمت شمال به روستای اوریم و از جنوب نیز به روستای دوگل میرسد.
روستایی که در حال حاضر با قرار گرفتن پل ورسک در بالا دست خود از نام اولیه و اصلی خود، عباس آباد به روستای ورسک تغییر نام داده و شناخته میشود. این نام از سال ۱۳۱۵ پس از ساخت پل تاریخی ورسک توسط شرکتی دانمارکی (Kampsax) بر روی آن گذاشته شد.
پل ورسک از آن تاریخ به بعد، مشهور شد و در فهرست آثار ملی کشور نیز به ثبت رسید. (پل ورسک، پلی که با شاهکار مهندسی ساخت، در زمان خود توانسته راه آهن سراسری ایران را در منطقه شمال کشور به یکدیگر متصل سازد)
اطلاعات کاملی از روستای ورسک و پل ورسک را در سایت کلوت در این نوشته خواهید خواند
منطقه ورسک دارای پوشش گیاهی غالب از درختچههای ورس است. البته درختان توسکا، راش، بلوط و اسپیدر نیز در این منطقه وجود دارد، اما با توجه به ازدیاد این درختچهها (ورس) گمانهزنی میشود که نام پل نیز از روی آنها برداشته شده است. حیات وحش منطقه روستا و کوه عباس آباد نیز شامل خرس، گرگ، شغال، گراز و جوجه تیغی بوده که دیدن آنها برای طبیعت دوستان در این منطقه خالی از لطف نیست.
آبشار رود ورسک یا در حقیقت همان آبشار چشمه علی، به ارتفاع تقریبی ۲۰ متر از درهای که پل ورسک بر روی آن ساخته شده است به سمت روستای عباس آباد جاری است. رود عباس آباد از ارتفاعات قدمگاه سرچشمه میگیرد و سالانه تعداد زیادی از طبیعت دوستان را به سوی خود میکشاند، مسیر رسیدن به آبشار ورسک دقیقا از زیر پل ورسک میگذرد و باید در امتداد رودخانه حرکت کرد تا به این آبشار زیبا رسید. (حدود نیم ساعت پیادهروی سبک)
خطوط راه آهن شمال کشور، به عنوان بخشی از خطوط ریلی سراسری راه آهن فعال است. خط راه آهن شمال کشور از نظر قدمت جزو شبکه ریلی قدیمی کشور و اولین آن به شمار میرود. مسیر راه آهن شمال کشور از خروجی ایستگاه گرمسار آغاز و تا ورودی ایستگاه گلوگاه ادامه دارد.
طول مسیر یاد شده حدود ۳۱۰ کیلومتر و در طی ۱۵۰۰ پل و دهانه آب راه، ۹۵ تونل و ۴۵ گذرگاه حفاظت شده در کنار ۲۲ ایستگاه مسافری برای سوار و پیاده کردن مسافر وجود دارد.
پل ورسک بزرگترین پل راه آهن در شمال کشور است و از آن برای عبور قطارهای مسافربری در مسیرهای تهران به گرگان، تهران به ساری و همین طور قطارهای باری و سوختی استفاده میشود. این پل در ارتفاع ۲۱۴۰ متری از سطح دریا قرار دارد و از ته دره عباس آباد با ارتفاع حدود ۱۱۰ متر به عنوان بلندترین پل در کتاب رکودهای گینس و قسمت پلهای بلندتر از ۶۱ متر نیز ثبت شده است.
اهمیت استراتژیک و نظامی این پل در زمان جنگ جهانی دوم و اشغال ایران در سال ۱۳۲۰ بیشتر هویدا بود و نقش تاثیرگذاری در ترابری اتحاد جماهیر شوروی در آن زمان داشت، از همین جهت به پل پیروزی از طرف روسها مشهور است. در کتابهای تاریخ و به صورت مستند آمده است، حاکمان ایران برای جلوگیری از اشغال کشور به دلیل وجود خط راه آهن سراسری، در نظر داشتند تا کلیه پلهای راه آهن را از بین ببرند. وزیر راه که به نام وزیر طرق نامیده میشد (محمد سجادی) به صورت محرمانه این دستور را ابلاغ کرده بود که پس از اشغال زود هنگام ایران توسط متفقین این کار انجام نشد.
قرارداد ساخت راهآهن سراسری در اردیبهشت ماه سال ۱۳۱۲ با مدیر عامل شرکت دانمارکی که تجربه ساخت ۱۲۰۰ کیلومتر خط راه آهن در ترکیه را داشت انعقاد شد. بر اساس مفاد این قرارداد، شرکت دانمارکی موظف به ساخت ۹۰۰ کیلومتر خط راه آهن در مدت زمان ۶ سال بود که در ازای ساخت هر متر خط ریلی راه آهن، حدود ۱٫۵ گرم طلای خالص دریافت میکرد. (ساخت این پل به مبلغ دو میلیون و ۶۰۰ هزار ریال هزینه برداشت)
طراح ساخت پل ورسک، مهندسی اتریشی به نام لادیسلاوس فون رابسویچ (L. Von Robcevidc) بود و محاسبات ساخت پل نیز توسط هانس اتو ناتر نابغه ریاضی آن زمان انجام شده است. مهندس والتر اینگر اتریشی که در روستای ورسک به خاک سپرده شده تنها یکی از دیگر مهندسان ساخت پل ورسک بود و ساخت این پل توسط مهندسان شرکت دانمارکی یاد شده به صورت کاری تیمی به انجام رسیده است.
بد نیست بدانیم، در این منطقه مشکل بزرگ ساخت خط راه آهن، شیب بسیار زیاد مسیر و ارتفاع کوهستان آن بود که با طراحیها و نقشههای اجرایی مسیر، به صورت سه پلهای طراحی شد تا شیب را توسط آنها از بین ببرند، مسیری که بعدها به نام سه خط طلا معروف گردید. (بین روستای شورآب و روستای ورسک)
با از میان رفتن این مشکل از طریق مارپیچی که خط آهن و شکستن ارتفاع انجام میداد، نیاز بود تا پلی نیز بر روی دره عمیق کوه عباس آباد برای عبور قطار ساخته شود. دره علاوه بر عمیق بودن دارای عرض بسیار زیادی است که با تجهیزات و دانش آن دوره ساخت این سازه، کاری ناممکن به نظر میآمد.
پل ورسک بر روی دو پایه داربست چوبی که به صخرههای طرفین کوه متصل شده، ساخته شده که پس از اجرای قالب دال قوسی، نمایی آجری بر روی این سازه برای زیبایی آن اجرا شده است. عملیات اجرایی ساخت پل ورسک در سال ۱۳۱۳ شروع و در سال ۱۳۱۵ به اتمام رسید. (بر روی آجرهای بالایی و سمت چپ پل از طرف جاده، نوشته: شاه، خدا و میهن تا قبل از انقلاب به چشم میخورد و عبارت شاه بعد از انقلاب از روی این قسمت آجری پاک شد)
این پل دارای ۸۶ متر طول دارد که شامل ۱۰ دهانه کوچک و یک دهانه بزرگ به طول ۶۶ متر است. (به طور معمول، برای پلهای پیوند دهنده بین دره کوه، از سیستم قوسی (ARCH) استفاده میشود، زیرا در این نوع پلها هر پایه پل، بر روی یک سمت از کوه قرار داده شده و با کمک قوس ایجاد شده تنش و وزن وارد شده بر پل به پایههای آن منتقل میشود)
در ساخت این پل از هیچ گونه آلیاژ فلزی استفاده نشده است! مصالح به کار رفته در این سازه سیمان، آجر و شن شسته شده است. در ساخت این سازه (پل ورسک) هیچ آرماتور و بتن ریزی صورت نگرفته است و تنها از ملات غیر مسلح برای ساخت پل استفاده شده است.
شرکت سازنده دانمارکی ضمانتی در موقع ساخت مبنی بر پابرجایی پل به مدت ۷۰ سال داده بود و میبینیم که این پل با گذشت بیش از ۸۵ سال هنوز هم استوار و پابرجا، نظارهگر جاده تهران، فیروزکوه است و هر روز چندین دستگاه قطار باری و مسافربری از روی آن گذر میکند.
با نزدیک شدن به ۹۰ سالگی قدمت پل ورسک، قراردادی از سوی راه آهن با دانشگاه علم و صنعت بسته شده که سنسورهایی رو پل نصب و به صورت لحظهای مقاومت پل رصد و مانیتور میشود. علاوه بر آن به دلیل اهمیت استراتژیک پل در این منطقه به صورت ۲۴ ساعته توسط پست نگهبانی از آن مراقب لازم به عمل میآید.
کلوت سایت مستقل خبری و اطلاعرسانی است.
آگاهیرسانی و اطلاعات جامع از کویرها و بیابانهای ایران
در حیطه فعالیتهای سایت کلوت است.
هر گونه برداشت با ذکر منبع یعنی سایت کلوت مجاز است