این روزها در بسیاری از بسترهای مجازی و اینترنت صحبت از فرار ابرها از ایران یا بهتر بگوییم دزدیدن ابرها است، ادعاهایی نادرست در این مورد، تا جایی پیش رفته که به رشته کوه البرز و قله دماوند نیز رسیده و کمبود بارش برف بر روی قله دماوند نیز مطرح شده است. بر آن شدیم اطلاعاتی در خصوص باروری ابرها و بارشهای منطقه را در کلوت به نگارش در آوریم تا بدانیم همه این موارد که متاسفانه به غلط همهگیر شده نادرست بوده و بدانیم تا با آگاهی بیشتر به اینگونه شایعات دامن نزنیم.
از آنجایی که ابرها و بارش به صورت برف و باران از آنها صرفا تابع سیستمهای جوی یک منطقه میباشد و اثر گذاری سامانههای بارشی هر منطقه علاوه بر آن که ذکر شد، به ارتفاع منطقه نیز بستگی دارد. سامانه ابرهایی که از سوی دریای مدیترانه به ترکیه، عراق و ایران میرسند، با توجه به توپوگرافی خاص منطقه در ارتفاع بالایی شکل میگیرد و در کشور ترکیه بارشهای خود را انجام داده و بعد به ایران میرسند.
این سیستم با وزش بادهای منطقه نیز امکان دارد تا به مناطق دیگر نیز کشیده شود. پس چیزی که در روزهای اخیر باعث درگیر شدن اذهان عمومی شده نادرست بوده و عوامل متعددی در این مورد دخالت دارند. از سوی دیگر بارور سازی ابرها نیاز مبرم، برای کشورهایی چون ایران است، همانطور که این روند در بسیاری از کشورهای پیشرفته و همینطور توسعه یافته پیش میرود و از این فنآوری استفاده میکنند.
طبق آمار سازمان جهانی هواشناسی بیش از ۵۰ کشور جهان از این تکنولوژی استفاده میکنند تا جایی که حتی کشور چین نیز با کنترل در باروری ابرها، در سال ۲۰۰۸ میلادی از این روش برای توقف بارش در طول بازیهای المپیک استفاده کرد. بر طبق آمار سازمان هواشناسی میزان بارش باران و برف در ۲۸ استان کشور کمتر از حد نرمال بوده و میانگین بلند مدت آن نیز بیش از ۴۰ درصد کاهش داشته است. با وجودی که کنترل آب و هوا به خصوص باروری ابرها شبیه یک داستان علمی تخیلی به نظر میرسد، اما در واقعیت میتوان تغییراتی را در این زمینه ایجاد کرد و کشورهای همسایه چون امارات متحده عربی و پاکستان نیز به سوی این فناوری باروری ابرها گام برداشتهاند و ما تنها نظارهگر آلودگی شدید کلانشهرهای ایران و بیآبی هستیم.
از سال ۱۳۷۷ با تاسیس مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها در استان یزد روندی برای این مهم آن هم با استفاده از فناوری دانش بنیان داخلی و همینطور بومی سازی تجهیزات مورد نیاز با همکاری روسیه صورت گرفت. فناوری که با وجود پیچیدگیهای خاص خود، به صورت بسیار ساده، اینگونه است که با ترکیب عاملهای مختلف شیمیایی چون یدید نقره، یخ خشک و نمک به ضخامت ابرها افزوده و از این طریق احتمال بارش باران و برف را زیاد میکنیم که این عمل از دو طریق شلیک به سوی ابرها و یا پرواز با هواپیماهای مخصوص صورت میگیرد. تزریق این مواد در ابرهای سرد باعث افزایش بلورهای یخ و در ابرهای گرم با دمایی بالاتر از صفر درجه سانتیگراد باعث ایجاد ریز قطرات و شروع فرآیند بارش میشوند.
کشورهایی چون هند، چین، امارات متحده عربی، اندونزی، روسیه، استرالیا، اتریش، کانادا، چین، انگلیس، فرانسه، هند، اردن، مالی، مکزیک، نیجریه، آفریقای جنوبی، اسپانیا و آمریکا از استفاده کنندگان این فناوری پیشرفته هستند. یکی از بزرگترین سیستمهای بارورسازی ابرها در چین با بودجه اختصاصی سالیانه بیش از ۹۰ میلیون دلار وجود دارد و این کشور احداث بزرگترین شبکه ایستگاهی باروری ابرها را بر روی بلندای کوهستان تبت شروع کرده است. روش جدیدی نیز طی سالهای اخیر به دو روش قبل برای باروری ابرها افزوده شده که پرتاب لیزر به اتمسفر زمین است که توسط پژوهشگران دانشگاه ژنو برای افزایش حجم ابرها برای نتیجه بخشی بارشها میباشد. لیزری با قدرت بیش از هزار واحد برق که میتواند ساختار اتمهای هوا را در جهت افزایش حجم و اندازه قطرات باران تغییر دهد.
