با توجه به خشکی دریاچهها و تغییرات اقلیمی بوجود آمده و کم شدن تعداد جزیرههای ثبت شده در آمار، ایران هنوز هم دارای بیش از ۵۰۰ جزیره بزرگ و کوچک است که جزیره هرمز یکی از ۲۱ جزیره مسکونی آن در پهنه خلیج فارس و تنگه هرمز است. جزیره هرمز با مساحتی حدود ۴۰ کیلومتر به شکل بیضی دارای محیط ۲۷ کیلومتری بوده که در حقیقت یک گنبد نمکی سربرآورده از خلیج فارس است که در نزدیکی بندرعباس و جزیره قشم واقع شده است و دارای موقعیت بسیار مهم نظامی و امنیتی است.
داخل جزیره شهر کوچکی در قسمت شمالی آن قرار گرفته که حدود ۱۰ هزار نفر جمعیت داشته و در قسمتهای دیگر آن معدنهایی با توجه به تنوع خاکی و مواد معدنی در داخل جزیره قرار دارد. تنها جاده داخل جزیره، جادهای است به طول تقریبی ۲۵ کیلومتر که به دور جزیره کشیده شده است.
از نظر سابقه تاریخی در حقیقت هرمز نام بندری بسیار فعال در حوزه کشتیرانی و تجارت در کناره ساحل خلیج فارس بوده، جایی که هم اکنون شهر میناب بر روی خرابههای آن ساخته شده است. نام هرمز بنا به منابع تاریخی و سفرنامهها هورموغ بوده که مغ به معنای نخل در گویش استان هرمزگان رایج است که بعدها به هرمز تبدیل شده است که با توجه به حمله مغولها به ایران و رسیدن آنها به این شهر پر رونق تجاری و بازرگانی، مردم شهر هرمز به سمت جزیره قشم مهاجرت کرده و پس از آن به جزیره هرمز فعلی که به نام جزیره زرون، جرون نام داشت رفتهاند. با مهاجرت به این جزیره و ساکن شدن در آن، نام جزیره نیز به مرور توسط اهالی هرمز قدیم به جزیره هرمز تغییر پیدا کرده است.
جرون به زبان عربی نیز گمبرون به زبان پرتغالی نامیده میشد و بعدها به بندری که در حال حاضر با نام بندر عباس میشناسیم، نام گرفت. پرتغالیها بیش از یک سده هرمز را که مرکز ولایات خلیج فارس به مانند بحرین بود را به اشغال خود در آورده بودند، جزیره هرمز در سال ۱۶۲۲ میلادی، در دوره شاه عباس از استعمار پرتغال بیرون آمد.
متاسفانه سالهاست که هرمز از نظر تجاری از رونق افتاده و طی دهههای اخیر صرفا جزیرهای گردشگر پذیر شده و حتی ماهیگیران این جزیره از ماهیگیری دست برداشته و در صنعت گردشگری به همراه خانواده خود به گردشگران، خدماتی چون گشتهای جزیره، اقامتگاه و غذا ارایه میدهند.
گردش به صورت پیش فرض در جزیره هرمز از ابتدای پیاده شدن شما از قایق، در اسکله شروع میشود و شما را در جهت خلاف عقربههای ساعت به دور جزیره میگردانند. این کار به صورت معمول یک روز کامل شما را پر میکند.
ارتفاعات جزیره و همینطور گنبد نمکی آن در سمت چپ شما و ساحل دریا در سمت راست شما است. از دیدنیهای جزیره غار سکوت، دره رنگین کمان، کوه برفی که در حقیقت نمکی است، دره سکوت، دره مجسمهها، معدن خاک سرخ، جزیره آبسنگهای دریایی در سمت شرقی جزیره که شامل کلونیهای مرجانی است و مکان مناسب دیدن ماهیان و لاکپشتها در اطراف جزیره است و سپس به جنگلهای حرا با درختان مانگرو خواهیم رسید. جالب است بدانیم این جنگلها به صورت دست کاشت در وسعتی حدود ۱۵ هکتار بر پهنه گلی جزیره کاشته شده است و زیستگاه بیش از ۲۰ گونه پرنده بومی و مهاجر است. در آخر نیز با بازدید از قلعه پرتغالیها بازدید شما از جزیره به إتمام خواهد رسید.
قلعه پرتغالیهای جزیره هرمز، توسط آلفونسو آلبوکرک دریانورد پرتغالی در سال ۱۵۰۷۷ میلادی، ساخته شد. قلعه به شکل چند ضلعی نامنظم در کنار ساحل و با ساختمانی از سنگ و ساروج و دیوارهایی به قطر ۳ متر ساخته شده است. قلعه دارای تأسیساتی شامل انبارهای تسلیحات، آبانبار و اتاقهایی با سقفی به تکنیک طاق ضربی است.
