چاه کوه

از تنگه چاه‌ کوه چه می‌دانید؟ این تنگه زیبا از نظر زمین شناختی عجایب فراوانی را در خود دارد که در این پست از کلوت از آن خواهیم گفت.

تنگه چاه‌ کوه در نزدیکی روستایی به همین نام و در بخش شمال غربی جزیره قشم قرار گرفته است، با وجودی که خود یک شکستگی بر روی زمین است، یک نمونه کامل از عملکرد فرسایشی آب جاری نیز به شمار می‌رود. علاوه بر یک درز و شکستگی ایجاد شده در این منطقه، حرکت قدرتمند آب و سرعت زیاد آن به عنوان یک عامل دوم، در بارندگی‌های شدید که در میلیون‌ها سال پیش روی داده، سبب ایجاد این کانیون و تنگه شده است.

این تنگه در حقیقت بر روی سازند آغاجاری ( از دوره میوسن تا پلیوسن ) و بخشی از تاقدیس سلخ، از مهم‌ترین ساختار تکتونیکی و زمین شناختی جزیره قشم است. ( بد نیست بدانیم که گنبد نمکی نمکدان قشم نیز از تاقدیس سلخ نمود دارد. ) شکستگی ایجاد شده و ایجاد این تنگه خود یک ساختار محدب و چین خورده در یال‌های این تاقدیس است که در اثر فشارهای جانبی و کشیدگی بوجود آمده و عوامل فرسایشی بسیار روی آن اثر داشته و به شکل امروزی نمایان شده است.

از آنجا که سازند آغاجاری متشکل است از تناوبی ماسه سنگ، مارن و لایه‌های از کنگلومرا، در نتیجه‌ غیرقابل نفوذ بودن در برابر آب در این سازند اجتناب ناپذیر بوده و به همین علت آب در بستر تنگه چاه‌کوه، نفوذ نکرده و جاری شده و درزها و شکاف‌های فعلی را در دوره‌های گذشته توسط فرسایش آبی پدید آورده است. از طرف دیگر وجود اشکالی در دیواره تنگه به صورت کروی، بیضی یا حتی خطی دیده می‌شود که حاصل عملکرد تند آب‌ها و یکنواخت نبودن جنس دیواره تنگه و در نتیجه فرسایش شدید آبی است.

مردم محلی منطقه چاه کوه، با آگاهی از وضعیت نفوذ ناپذیری بستر تنگه و اهمیت آب شیرین در جزیره قشم، با ابتکار حفر چاه در این بستر غیر قابل نفوذ و ذخیره آب باران درون آن‌ها در تامین آب شرب برای مدت‌های طولانی اقدام می‌کرده‌اند.

درون تنگه چاه کوه گسله‌های در جهت شرقی به غربی و عمود بر تنگه اصلی دیده می‌شود که خود از دیدنی‌های تنگه به حساب می‌رود. فرسایش‌هایی نیز به نام فرسایش لانه کبوتری در دیواره‌های ماسه سنگی سخت شده تنگه دیده می‌شود که حاصل عملکرد قطرات آب شور دریا است که توسط بادها به این تنگه رسیده و با تبخیر آب و تبلور مجدد بلورهای نمک ایجاد شده و موجب جدا شدن ورقه‌ای و دانه دانه ماسه‌ها از بدنه ماسه سنگ‌های بدنه تنگه شده که حفره‌های لانه کبوتری را ایجاد کرده است.

از همه این عوامل نتیجه می‌گیریم که فرسایش بادی و آبی در گسل ایجاد شده در این مکان توانسته تنگه‌ای به این زیبایی را برای بازدید ما در حال حاضر فراهم کند.