لباس کردی

لباس یکی از مظاهر فرهنگی در هر قوم و کشور می‌باشد و نیاز است تا با حفظ سنت‌ها و پوشش‌های مختلف در زنان و مردان، این فرهنگ غنی را حفظ کرد. اقوام مختلف کرد در استان کردستان برای نگهداری و حفاظت از این فرهنگ به صورت تاریخی و با پاسداشت آیین‌های خود، لباس کردی را به صورت همگانی در فرهنگ خود حفظ کرده‌اند.

کلوت سایتی برای اطلاعات بیشتر و خاص 

منطقه هورامانات یا اورامانات یکی از مناطق کهن در استان کردستان است، هور به معنای خورشید، اور به معنای جای مقدس و مان به معنای جایگاه است. چنین است که نام منطقه نیز، خود حکایت از باستانی بودن و قدمت بالای آن دارد که با زبانی اورامی و نوع پوشش خاص زنان و مردان حتی در بین کردهای دیگر مناطق کرد‌نشین نیز سرآمد شده است.

روستای اورامانات تخت، در ۶۰ کیلومتری جنوب شرقی مریوان است که در گذشته مرکزیت کردستان را به همراه داشته و از آنجا است که واژه تخت به این منطقه و کوه جنوبی آن اضافه شده و نام گرفته است. منطقه‌ای که از گذشته دور به افراد زاهد و دانای خود مشهور بوده و به ۹۹ پیر مشهور است که این عدد به عنوان کثرت در زبان بکار رفته، عددی که حکایت از افراد دانای زیاد این منطقه از گذشته دور است +.

لباس در فرهنگ کردی نه تنها به عنوان یک پوشش بلکه نشان‌دهنده آیین و فرهنگ‌های منطقه است که در رنگ، زیبایی و تنوع پوشش که رکن اصلی این لباس‌ها است، همگی به نوعی وام گرفته از اثرات اقلیم منطقه و جغرافیای آن است. این پوشش مشتمل بر سرپوش، تن پوش و پای‌افزار است که تهیه و کاربرد هرکدام از آن‌ها بسته به نوع کار، اقلیم، مراسم و آیین‌ها با یکدیگر متفاوت است.

لباس کردی و رسمی مردان کرد، به صورت عمومی به نام ” کوا و پانتول ” با بهترین نوع پارچه تهیه می‌شود که شامل یک پیراهن ( کوا ) و یک شلوار ( پانتول ) است که با شالی به دور کمر مزین می‌گردد. به صورت عمومی کواپانتول لباس کردی است، که درحقیقت کوا کت و شلوار هم پانتول است. دوخت خاص این لباس شامل طرح‌های خاصی است با نام‌های مرادخانی، ساده و ملکی، در رنگ‌های گوناگون تهیه و پوشیده می‌شود. این پوشش برای مردان کرد در منطقه اورامانت تخت به نام چوخه و رانک نامیده شده که از پشم گوسفند و موی بز تهیه می‌شود که حاصل ذوق، پشتکار و سخت‌کوشی خاص مردمان اورامی زبان است.

سرپوش را جامانه می‌نامند که در حقیقت دستمال یا شالی است به رنگ‌های قرمز، سبز یا سیاه و سپید که به دور سر پیچیده می‌شود. پای افزار نیز به نام کلاش نامیده شده که در حقیقت گیوه‌ای است راحت و مناسب برای فصل تابستان، چرا که در زمستان رویه آن که نخی است با رطوبت و بارندگی کارایی چندانی را ندارد.

چوخه رانک نوعی کوا پانتول است که چوخه کت و رانک هم همان پانتول است که از موی بز تهیه می‌شود.  چوخه، نیم‌تنه‌ای پنبه‌ای یا پشمی به شکل پارچه ساده یا گل‌دار از پشم، کرک و مو گوسفند است که با توجه به فصل‌های گرم و سرد با جنس‌های نازک و ضخیم دوخته می‌شود.

فه‌رنجی هم نوعی چوخه و کوا است که در منطقه اورامانات استفاده می‌شود. از خصوصیات اصلی لباس مردان در منطقه اورامان نشین، فه‌رنجی است. این نیم‌تنه نمدی، شکلی منحصر به فرد دارد و تنها در منطقه اورامانات استفاده می‌شود. نیم تنه دارای دو برآمدگی در بالای شانه است که به روایاتی برای آویزان شدن بند تفنگ بر روی دوش کاربرد داشته است. با این لباس نمدی به دلیل استفاده از پشم و موی بز نمی‌توان وارد مسجد شد و به همین دلیل به دونوع شسته شده و نشسته، برای کاربری ورود به مساجد تقسیم می‌شود. گاها در مراسمی که در مساجد برپا‌ می‌شود، مردان فه‌رنجی خود را قبل از ورود به مساجد بیرون می‌آورند که به همین دلیل می‌باشد. 

امروزه چوخه و رانک‌ از گران‌ قیمت‌ترین نوع پوشاک مردان کرد محسوب می‌شود.